Spis treści:
Kolekcja IKEA Nytillverkad, co w języku szwedzkim oznacza „nowo wyprodukowany”, stanowi jeden z najbardziej fascynujących projektów odnawiania dziedzictwa designu w historii skandynawskiego giganta meblarskiego. Od pierwszego wprowadzenia w 2023 roku, kolekcja systematycznie przywraca do życia ikoniczne projekty z archiwów IKEA, pochodzące z dekad od lat 50. XX wieku po lata 90. Te reimagined designs nie są prostymi replikami – każdy przedmiot został przeprojektowany z myślą o współczesnych potrzebach, zachowując jednocześnie oryginalną estetykę i funkcjonalność.
Szósta i ostatnia edycja kolekcji, wprowadzona w lutym 2025 roku, skupia się na projektach z lat 60., 70., 80. i 90., oferując szeroki zakres mebli, tekstyliów i akcesoriów dekoracyjnych. Filozofia kolekcji opiera się na przekonaniu, że dobry design jest ponadczasowy, a klasyczne rozwiązania mogą służyć kolejnym pokoleniom, jeśli zostaną odpowiednio zaadaptowane do współczesnych standardów produkcji i użytkowania.
Historia każdego reimagined design
Najstarszym projektem w kolekcji Nytillverkad jest ławka Novette autorstwa duńskiego architekta i projektanta mebli Erika Wørtsa z 1963 roku. Oryginalnie zaprojektowana jako uniwersalny mebel do ekspozycji roślin, telewizorów czy po prostu jako miejsce do siedzenia, ławka charakteryzowała się nowatorskim rozwiązaniem – wygiętą krawędzią, która zapobiegała zsuwaniu się przedmiotów z powierzchni. W kolekcji Nytillverkad powraca jako stolik Guttane, łącząc masywne dębowe nogi z dębowym fornirem na blacie, zachowując oryginalną funkcjonalność praktycznej krawędzi.
Lata 70. reprezentuje między innymi kultowy regał Guide autorstwa Nielsa Gammelgaarda z 1978 roku. Pierwotnie nazywany Guide, później przemianowany na Enetri, w najnowszej odsłonie nosi nazwę Byakorre. Gammelgaard opowiadał, że odkrycie możliwości zmiany kolorów w maszynach do produkcji laminowanych płyt bez dodatkowych kosztów zainspirowało go do stworzenia odwracalnych półek. Te były białe z jednej strony i antracytowo-szare z drugiej, z kolorowymi krawędziami w odcieniach niebieskiego, zielonego, żółtego i czerwonego.
Ewolucja ikonicznych krzeseł
Krzesło Poäng, które po raz pierwszy pojawiło się w katalogu IKEA w 1976 roku, doczekało się specjalnej wersji w kolekcji Nytillverkad. Projektant Noboru Nakamura zdecydował się usunąć zagłówek z oryginalnego projektu, tworząc wersję o niskim oparciu, która zachowuje charakterystyczne bujanie i komfort, ale jest bardziej społeczna – osoby siedzące w fotelu mogą łatwiej uczestniczyć w rozmowach.
Równie znaczące miejsce w historii kolekcji zajmuje krzesło obrotowe Mila z 1967 roku autorstwa Gillisa Lundgrena, które powróciło jako Dyvlinge w odważnej pomarańczowej kolorystyce. Lundgren, jeden z najważniejszych projektantów w historii IKEA, stworzył również fotel Puck z 1969 roku, który w kolekcji Nytillverkad występuje jako Sotenäs w czerwonej wersji kolorystycznej.
Porównanie z oryginalnymi projektami
Proces reimagination w kolekcji Nytillverkad wykracza daleko poza proste odtworzenie oryginalnych projektów. Każdy przedmiot przechodzi dokładną analizę pod kątem współczesnych standardów produkcji, bezpieczeństwa i funkcjonalności. Najlepszym przykładem tej filozofii jest stolik Lövet z 1956 roku, który stał się ikoną lat 50. jako jeden z pierwszych mebli IKEA do samodzielnego montażu.
Oryginalny Lövet, nazwany tak ze względu na swój kształt przypominający liść, był przełomowy pod względem technologicznym – wprowadził koncepcję flat-pack furniture, która stała się synonimem marki IKEA. W kolekcji Nytillverkad stolik powrócił już czwarty raz w historii (wcześniej w 2013 jako Lövbacken, ponownie w 2021), tym razem w trzech odważnych kolorach, które podkreślają jego ponadczasową sylwetkę.
Znaczące zmiany dotyczą również materiałów i technologii produkcji. Regał Byakorre wykorzystuje obecnie stal galwanizowaną o wysokiej wytrzymałości, która oferuje lepsze właściwości mechaniczne niż konwencjonalna stal, pozwalając na tworzenie lżejszych konstrukcji. To nie tylko zmniejsza zużycie materiałów, ale także wpływa na redukcję śladu środowiskowego podczas produkcji i transportu.
Adaptacja kolorystyki i wykończeń
Jedną z najważniejszych różnic między oryginalnymi projektami a ich współczesnymi wersjami jest podejście do kolorystyki i wykończeń. Podczas gdy oryginalne projekty często ograniczały się do naturalnych odcieni drewna i neutralnych kolorów, kolekcja Nytillverkad wprowadza odważne, saturowane barwy, które odpowiadają współczesnym trendom w designie wnętrz.
Wazony Källarhals autorstwa Anny Efverlund, pierwotnie zaprojektowane w 1995 roku, powracają w wersji dmuchanej ze szkła w intensywnych odcieniach żółci i pomarańczy. Efverlund, projektantka pracująca dla IKEA w latach 1980-2014, stworzyła również wzór Modig Korn z 1997 roku – inspirowany komiksami wzór popcornu, który oryginalnie występował w zielono-żółtej kolorystyce dla działu dziecięcego. W kolekcji Nytillverkad wzór powraca jako Klippbräcka w eleganckim czarno-białym wydaniu.
Technologie produkcji wczoraj i dziś
Porównanie oryginalnych metod produkcji z współczesnymi rozwiązaniami ujawnia, jak bardzo ewoluowały technologie wytwarzania mebli w ciągu ostatnich dekad. Oryginalny regał Guide z lat 70. był produkowany przy użyciu technologii, które Niels Gammelgaard opisywał jako szczęśliwy przypadek – możliwość zmiany kolorów w maszynach do laminowania bez dodatkowych kosztów pozwoliła na stworzenie odwracalnych półek.
Współczesna wersja Byakorre wykorzystuje zaawansowane technologie cięcia laserowego i spawania, które zapewniają większą precyzję wykonania i trwałość konstrukcji. Stalowa rama o grubości 170 cm zarówno pod względem wysokości, jak i długości, została zaprojektowana z myślą o maksymalnej efektywności pakowania – cecha, która pozostała niezmieniona od oryginalnego projektu, ale została zoptymalizowana dzięki współczesnym systemom logistycznym.
Krzesło składane Mofalla (oryginalnie Cox z 1978 roku) demonstruje ewolucję w podejściu do konstrukcji stalowych. Oryginalny projekt wykorzystywał proste rury stalowe, podczas gdy współczesna wersja korzysta ze stali o wysokiej wytrzymałości, co pozwala na zachowanie komfortu i estetyki przy zmniejszonej masie konstrukcji.
Gdzie najlepiej wykorzystać pieces z kolekcji
Przestrzenie mieszkalne stanowią naturalne środowisko dla mebli z kolekcji Nytillverkad, ale różnorodność stylów i funkcji pozwala na znacznie szersze zastosowanie. Regał Byakorre, dzięki swojej modularnej konstrukcji i możliwości personalizacji kolorów krawędzi, doskonale sprawdza się zarówno w nowoczesnych loftach, jak i w klasycznych mieszkaniach o tradycyjnym charakterze.
W salonie fotel Dyvlinge w pomarańczowej tapicerce może służyć jako punkt centralny aranżacji, przyciągając wzrok i nadając wnętrzu charakteru. Jego obrotowa konstrukcja czyni go idealnym rozwiązaniem dla przestrzeni wielofunkcyjnych, gdzie potrzebna jest elastyczność w konfiguracji siedzisk. Fotel Sotenäs, ze swoją niską sylwetką przypominającą usta, doskonale komponuje się z nowoczesnymi sofami modularnymi, tworząc intymną strefę wypoczynkową.
Wykorzystanie w przestrzeniach biurowych
Kolekcja Nytillverkad oferuje rozwiązania również dla współczesnych przestrzeni pracy. Regał Byakorre, dzięki swojej lekkiej konstrukcji i możliwości zmiany kolorystyki półek, doskonale sprawdza się jako separator przestrzeni w open space’ach. Możliwość odwrócenia półek z białej na antracytową stronę pozwala na szybką zmianę charakteru wnętrza bez konieczności wymiany mebli.
Stolik Guttane, z charakterystyczną krawędzią zapobiegającą zsuwaniu się przedmiotów, znajduje zastosowanie jako stolik kawowy w strefach relaksu czy jako dodatkowa powierzchnia robocza w elastycznych układach biurowych. Jego dębowa konstrukcja wprowadza element ciepła do sterylnych wnętrz korporacyjnych.
Aplikacje w projektowaniu restauracji i hoteli
Branża hospitality coraz częściej sięga po meble z charakterem, które opowiadają historię i tworzą unikalną atmosferę. Krzesło składane Mofalla, dzięki swojej kompaktowej konstrukcji, doskonale sprawdza się w restauracjach o zmiennej konfiguracji, gdzie potrzebna jest możliwość szybkiej reorganizacji przestrzeni.
Wazony Källarhals w intensywnych kolorach znajdują zastosowanie jako elementy dekoracyjne w hotelowych lobby, gdzie ich organiczne kształty i żywe barwy kontrastują z chłodną estetyką współczesnej architektury. Tekstylia z wzorem Ängsvitvinge, odwzorowującym płynące chmury, tworzą kojącą atmosferę w pokojach hotelowych, nawiązując do skandynawskiej tradycji harmony z naturą.
Wpływ na trendy w designie wnętrz
Kolekcja Nytillverkad wpływa na współczesne trendy w designie wnętrz na kilku poziomach. Po pierwsze, popularyzuje koncepcję sustainable design poprzez ponowne wykorzystanie sprawdzonych rozwiązań projektowych zamiast tworzenia całkowicie nowych produktów. To podejście rezonuje z rosnącą świadomością ekologiczną konsumentów, którzy coraz częściej poszukują produktów o udokumentowanej historii i trwałości.
Po drugie, kolekcja przyczynia się do renesansu kolorowych akcesoriów we wnętrzach. W czasach dominacji minimalistycznych, neutralnych palet kolorystycznych, odważne barwy mebli z Nytillverkad oferują możliwość wprowadzenia punktów zainteresowania bez konieczności radykalnej zmiany całej aranżacji. Jeden pomarańczowy fotel czy żółte wazony mogą całkowicie zmienić charakter pomieszczenia.
Trzeci aspekt dotyczy personalizacji przestrzeni. W erze masowej produkcji i ujednoliconych rozwiązań, możliwość dostosowania kolorystyki półek w regale Byakorre czy wyboru spośród różnych wykończeń fotela Poäng pozwala użytkownikom na wyrażenie indywidualności. To odpowiada na rosnące zapotrzebowanie na unique pieces, które wyróżniają się na tle standardowych rozwiązań meblowych.
Edukacyjny wymiar kolekcji
Kolekcja Nytillverkad pełni również funkcję edukacyjną, przedstawiając ewolucję myśli projektowej na przestrzeni dekad. Każdy przedmiot niesie ze sobą historię swojego powstania, kontekst społeczny i kulturowy okresu, w którym został stworzony. Regał Guide powstał w erze eksperymentów z nowymi materiałami i technologiami produkcji, fotel Puck odzwierciedlał ducha lat 60. z ich odwagą w kolorach i formach.
Ta historyczna perspektywa pozwala współczesnym użytkownikom na lepsze zrozumienie, jak design ewoluował w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby społeczne, technologiczne i estetyczne. Kolekcja staje się żywym muzeum designu, gdzie każdy przedmiot można nie tylko podziwiać, ale również używać na co dzień.
Przyszłość vintage designu w przystępnych cenach
Sukces kolekcji IKEA Nytillverkad wskazuje na rosnące zapotrzebowanie rynku na accessible luxury – produkty o wysokiej wartości estetycznej i historycznej, dostępne w przystępnych cenach. Szósta edycja kolekcji, ogłoszona jako ostatnia, zamyka pewien etap w strategii IKEA, ale jednocześnie otwiera nowe możliwości dla innych producentów mebli.
Filozofia reimagined design prawdopodobnie będzie zyskiwać na popularności, szczególnie w kontekście rosnącej świadomości ekologicznej i dążenia do sustainable consumption. Zamiast ciągłego tworzenia nowych produktów, firmy mogą sięgać do swoich archiwów, odnawiając sprawdzone rozwiązania i adaptując je do współczesnych potrzeb.
Kolekcja Nytillverkad udowadnia, że dobry design rzeczywiście jest ponadczasowy. Meble zaprojektowane 60 lat temu wciąż mogą spełniać współczesne standardy funkcjonalności, estetyki i jakości, pod warunkiem odpowiedniej adaptacji. To podejście może zrewolucjonizować sposób, w jaki myślimy o cyklu życia produktów designerskich – zamiast planowanego wycifania, projektanci mogą skupić się na tworzeniu rozwiązań o długotrwałej wartości, które można okresowo odnawiać i dostosowywać do zmieniających się trendów.
Historia kolekcji IKEA Nytillverkad kończy się wraz z szóstą edycją, ale jej wpływ na przemysł meblarski i świadomość konsumentów będzie odczuwalny jeszcze przez długie lata. Udowodniła ona, że vintage design w przystępnych cenach nie jest oksymoronem, ale realną alternatywą dla fast furniture, oferującą konsumentom możliwość otoczenia się przedmiotami o autentycznej wartości estetycznej i historycznej.
